Sống giản đơn, hạnh phúc hơn!

Tác giả: Theo Văn Hóa Phật Giáo







Cuộc sống giản đơn sẽ tháo bỏ cho chúng ta những gông cùm trách
nhiệm do chính chúng ta tự đeo vào cổ, giúp chúng ta có nhiều thời gian
hơn để sống với những người thân yêu, nhiều thời gian hơn để thư giãn
và thực hiện những điều mình yêu thích, nhiều thời gian hơn để chia sẻ
giúp đỡ người khác.

• 
  
• 
  
• 
  

"Ước gì tôi không phải làm phòng
mạch, tôi sẽ nằm dài nghe nhạc, xem sách và đi ngủ sớm, sáng dậy tập thể
dục...". Anh bạn bác sĩ, đồng nghiệp, thế hệ 5x của tôi vừa đứng lên
vừa uống vội ly cà phê rồi xin phép về sớm cho kịp giờ khám bệnh ở phòng
mạch. Ra trường năm 1978, nay anh đã là một bác sĩ khá "thành đạt", chủ
sở hữu một ngôi nhà ở quận 3, một ngôi nhà ở quận 7, vài miếng đất dự
án ngoại thành, hàng ngày lái xe hơi đi làm ... gặp bạn bè, lúc nào anh
cũng vội vội vàng vàng, rất thích bàn chuyện xe hơi, nhà đất và cũng rất
hay than vãn, nào là quá bận rộn, không có thời gian học thi lấy thêm
bằng này bằng nọ, nào là vẫn chưa đủ tiền để sắm thêm cái này cái nọ...

Anh là trường khoa của một bệnh viện lớn
trong thành phố, làm việc tại bệnh viện từ 7g sáng đến 4g chiều, về nhà
lại làm ngay tại phòng mạch đến 9g-10g tối, phòng mạch anh chữa "bá
bệnh", từ chích ngừa uốn ván đến truyền dịch "phục hồi sức khỏe", từ các
bệnh tiêu hóa, bệnh tim mạch đến bệnh tiểu đường... mặc dù chuyên khoa
của anh là bệnh truyền nhiễm, sốt rét! Gần đây, biết anh bị tiểu đường,
tôi khuyên anh tập thể dục nhiều hơn, anh phân trần:"Tôi đã mua mấy loại
máy tập thể dục để trong nhà nhưng làm việc xong thì mệt nhoài chả còn
hơi sức đâu mà tập, chỉ có Chủ nhật, lâu lâu đi đánh tennis một lần, thế
thôi!" anh tiếp "mình chỉ ráng làm thêm một thời gian nữa rồi sẽ về
nghỉ ngơi, sống cho ra sống!". Tôi tự nhủ, với quỹ thời gian còn lại của
những người thuộc thế hệ 5x như anh và tôi, lại mắc thêm bệnh tiểu
đường chữa trị không đúng phương pháp, không biết anh còn khả năng để
"sống cho ra sống" cho đến lúc quyết định nghỉ ngơi nữa hay không?

Chúng ta đang sống trong thời đại bùng
nổ của văn hóa tiêu dùng. Sự cạnh tranh giữa các công ty, các tập đoàn
sản xuất, đã làm nảy sinh các chiến dịch quảng cáo rầm rộ, thường không
trung thức, liên tục tấn công người tiêu dùng trên tất cả các phương
tiện truyền thông, từ trong nhà, nghe radio hoặc xem TV, xem báo ... đến
ngoài đường phố, với các bảng hiệu quảng cáo khổng lồ đập vào mắt người
đi đường mọi lúc mọi nơi, kết quả đã tạo cho chúng ta một thói quen mua
sắm và một nhu cầu giả tạo về các mặt hàng được quảng cáo. Lâu dần, một
bộ phận lớn trong dân chúng sẽ tiêm nhiễm văn hóa tiêu thụ vật chất,
tôn thờ của cải vật chất và sống theo quan điểm "càng có nhiều càng tốt,
càng có nhiều càng hạnh phúc". Người ta mua sắm tích lũy của cải vô tội
vạ, từ giầy dép, túi xách, quần áo, điện thoại di động, đến các loại xe
gắn máy, xe hơi, nhà cửa biệt thự ... và luôn cố gắng theo kịp những
kiểu dáng, những "đời" mới nhất để được xem là sành điệu, để được kính
nể và để được "hơn" những người khác quanh mình.

Quan
hệ giữa người với người cũng căn cứ trên cở sở vật chất của cải mà
người ta sở hữu, mà người ta tặng cho nhau. Ai tặng ta nhiều thứ đắt
tiền, ta sẽ thích họ, mang ơn họ, ai không đủ khả năng cho ta, ta sẽ coi
thường và không muốn tiếp tục quan hệ, quên mất họ cũng là người như
chúng ta. Tết năm rồi, khi được tôi lì xì 20 ngàn, đưa cháu của bạn tôi,
mới 5 tuổi, tiu ngỉu: "ông lì xì cho cháu ít hơn chú D. nhiều, làm sao
đủ tiền mua được cây súng điện tử kiểu mới" rồi bỏ chạ đi không thèm cảm
ơn. Cha mẹ cháu chỉ cười xòa, nói "thằng này thông minh, biết xài tiền
sớm".

Quay cuồng trong văn hóa tiêu thụ vật
chất, mục tiêu sống của chúng ta sẽ luôn luôn phải là được sở hữu và sở
hữu nhiều thứ hơn nữa. Để đủ khả năng mua sắm mọi thứ, chúng ta phải nai
lưng ra làm việc, phải phấn đấu, phải tạo ra sức cạnh tranh để đạt được
những địa vị, quyền lực ngày càng cao hơn trong xã hội, để có thể gia
tăng thu nhập, gia tăng khả năng "kiếm chác". Chúng ta hy sinh hạnh phúc
trong những giây phút hiện tại để miệt mài theo đuổi một viễn cảnh hạnh
phúc hơn trong tương lai, nhưng thật kỳ lạ, chúng ta chẳng bao giờ cảm
thấy đủ và chẳng bao giờ biết khi nào nên dừng lại. Ăn quá no, ta phải
ngưng ăn để khỏi bị bội thực, uống quá nhiều rượu, ta phải ngưng uống để
khỏi bị say, làm việc 40 giờ một tuần chưa làm chúng ta thỏa mãn, vậy
thì tại sao không làm nhiều hơn để tăng thu nhập? còn trẻ, còn khỏe mà?
Để về già sẽ nghỉ ngơi cũng chưa muộn. Vô ý thức, chúng ta tự thuyết
phục rằng sẽ cảm thấy thỏa mãn khi và chỉ khi các việc mà chúng ta theo
đuổi đã hoàn tất, "tôi chưa thể hạnh phúc vào lúc này, ngay bây giờ, vì
chưa có thời gian cho chuyện đó". Đây chính là cách suy nghĩ sẽ làm cho
chúng ta cạn kiệt sức lực và bất hạnh suốt đời.

Chúng ta quên mất rằng cuộc đời của
chúng ta thật hết sức ngắn ngủi và chẳng có gì là vĩnh hằng, là bất
biến. Hoa nở rồi cũng sẽ tàn, trăng tròn rồi trăng lại khuyết, thịnh suy
biến đổi vô thường. Người đang giàu có sung túc, gặp bất trắc trở thành
trắng tay. Người đang mạnh khỏe, sau một cơn bệnh nan y, phải nằm liệt
giường liệt chiếu. Cũng có khi, đang khó khăn nghèo khổ, bỗng gặp may
trở nên giàu có, đổi đời. Con người sống ngày hôm nay chẳng thể biết
chắc ngày mai sẽ thế nào, vậy tại sao không tìm cách sống hạnh phúc mỗi
ngày, ngay bây giờ?

Chúng ta quên mất rằng, quanh ta còn vô
số những người cùng khổ cần nhường cơm sẻ áo, những người mà thu nhập
hàng năm chưa bằng thu nhập một tuần của chúng ta, những người phải sống
trong những điều kiện vô cùng khó khăn, không điện nước, xăng dầu,
không trường học hay trạm y tế... một khi chúng ta gom góp, thu vén cho
cá nhân theo triết lý "càng nhiều càng tốt", chúng ta cũng đã lấy mất đi
một phần của những người đáng được hưởng hơn chúng ta. Chúng ta tiêu
tốn lãng phí năng lượng, điện nước xăng dầu trong khi thoải mái tiêu
dùng, đồng thời, chúng ta cũng thải ra một lượng lớn các chất thải độc
hại cho mái nhà chung của chúng ta.

Đã đến lúc chúng ta phải hiểu rằng vật
chất sở hữu không phải là nhân tố quyết định hạnh phúc. Thật vậy, tại
các nước phát triển, mức thu nhập đầu người không ngừng tăng lên nhưng
số thanh thiếu niên tự tử hàng năm lại tăng nhiều hơn trước và chỉ số
hạnh phúc quốc gia cũng không tăng theo thu nhập. Trong khi một nước
Bhutan nhỏ bé, nằm kẹp giữa 2 anh khổng lồ Ấn Độ và Trung Quốc, chỉ có
700.000 dân với lối sống truyền thống cực kỳ giản đơn, tuy có thu nhập
đầu người khiêm tốn nhưng chỉ số hạnh phúc quốc gia "gross national
happiness" (GNH) index lại rất cao (The Washington Post).

Cạnh tranh, phấn đấu thăng tiến, tích
lũy, không hoàn toàn xấu nếu biết thế nào là đủ và dừng lại đúng lúc để
tìm cách chia sẻ cho người khá và để có thì giờ hưởng thụ hạnh phúc ngay
trong từng giây, từng phút, hiện tại. Muốn được như vậy, chúng ta chỉ
còn cách đơn giản hóa cuộc sống hiện tại, loại bỏ bớt những gì không cần
thiết, những nhiệm vụ, nhu cầu giả tạo, những thứ không đem lại một
hạnh phúc thật sự, hạnh phúc "bên trong" mỗi con người chúng ta. Chúng
ta không cần sống vì những lời tâng bốc, vì những của cải dư thừa mà hậu
quả sẽ mang theo những rắc rối, lệ thuộc, biến chúng ta trở thành nô lệ
của chúng. Triết học phương Đông có câu "người biết thế nào là đủ sẽ là
người hạnh phúc".

Cuộc sống giản đơn sẽ tháo bỏ cho chúng
ta những gông cùm trách nhiệm do chính chúng ta tự đeo vào cổ, giúp
chung ta có nhiều thời gian hơn để sống với những người thân yêu, nhiều
thời gian hơn để thư giãn và thực hiện những điều mình yêu thích, nhiều
thời gian hơn để chia sẻ giúp đỡ người khác. Quan niệm hạnh phúc với lối
sống giản đơn không phải là vấn đề mới xuất hiện gần đây. Từ ngàn xưa,
trong triết lý của đạo Phật, trong kinh Cựu ước của Thiên Chúa giáo, của
Lão Tử, đã có rất nhiều lời khuyên người ta phải biết sống giản đơn và
hạnh phúc không phải do hoàn cảnh, vật chất quyết định mà chia sẻ mới
chính là chìa khóa của hạnh phúc.

Chắc chắn, sống giản đơn sẽ hạnh phúc hơn!